Competenties
Zelfstandig werken, plannen, leren, samenwerken. Dit zijn een paar competenties die leerlingen in het vmbo, en ook in het mbo, nodig hebben. Hiermee kunnen ze zich op schooi en later in de maatschappij goed redden. Competentieontwikkeling van leerlingen is van belang om de aansluiting tussen vmbo en mbo te bevorderen.
Wat zijn competenties?
Een competentie is een mix van kennis, vaardigheden, houding en persoonlijke eigenschappen. Leerlingen kunnen die mix bewust laten zien in opdrachten en tijdens stages. Neem bijvoorbeeld: samenwerken. Deze competentie veronderstelt dat je:
- met elkaar kunt omgaan
- overlegt
- initiatief toont
- samen een opdracht uitvoert
- reageert in een conflict
- afspraken maakt en nakomt
- verantwoordelijkheid neemt voor het eindresultaat
Competenties in het mbo
Mbo-onderwijs is competentiegericht onderwijs. Als leerlingen al in het vmbo bepaalde competenties ontwikkelen, wordt de kans op een goede aansluiting tussen vmbo en mbo alleen maar groter. In het mbo wordt gewerkt met het KBB-competentiemodel. Dit model kent 25 competenties, die in alle kwalificatiedossiers van mbo-opleidingen terugkomen:
- Beslissen en activiteiten initiëren
- Aansturen
- Begeleiden
- Aandacht en begrip tonen
- Samenwerken en overleggen
- Ethisch en integer handelen
- Relaties bouwen en netwerken
- Overtuigen en beïnvloeden
- Presenteren
- Formuleren en rapporteren
- Vakdeskundigheid toepassen
- Materialen en middelen inzetten
- Analyseren
- Onderzoeken
- Creëren en innoveren
- Leren (van feedback en fouten)
- Plannen en organiseren
- Op de behoefte en verwachtingen van de klant richten
- Kwaliteit leveren
- Instructies en procedures opvolgen
- Omgaan met verandering en aanpassen
- Met druk en tegenslag omgaan
- Gedrevenheid en ambitie tonen
- Ondernemend en commercieel handelen
- Bedrijfsmatig handelen
Competenties in het vmbo
Leerlingen kunnen in het vmbo al beginnen met het ontwikkelen van hun competenties. Welke competenties hebben ze nodig om succesvol over te stappen naar het mbo?
Een aantal competenties zijn van essentieel belang.
- Samenwerken: Je overlegt, toont initiatief, komt afspraken na en voert samen opdrachten uit. Je bent in staat op conflicten te reageren en verantwoordelijkheid te nemen voor het eindresultaat.
- Plannen en organiseren: Je maakt een haalbare planning en houdt je daar ook aan. Je maakt samen met anderen een taakverdeling, werkt zelfstandig aan een taak of opdracht.
- Onderzoeken en informatie verwerken: Je kunt hoofd- en bijzaken van elkaar scheiden. Je kunt zelfstandig informatie vinden en ordenen.
- Verstandig handelen: Je luistert naar en reageert op anderen. Je weet hoe je overkomt en houdt rekening met anderen. Je gaat verstandig om met middelen en materialen en houdt je aan afspraken.
- Beslissen en acties ondernemen: Je signaleert een probleem, gaat op zoek naar de oorzaak en lost het op. Je durft beslissingen te nemen.
- Omgaan met veranderingen: Je kunt omgaan met tegenvallers en zet een fout om in een verbeterpunt. Je kunt veranderingen toepassen en in nieuwe situaties gebruiken.
- Ondernemend zijn: Je neemt initiatief en speelt in op mogelijkheden. Je stapt op mensen af en geeft advies. Je levert kwaliteit en past kennis toe in nieuwe situaties.
- Presenteren: Je beheerst het onderwerp en hebt je goed voorbereid. Je maakt contact met je publiek en gebruikt hulpmiddelen. Je verhaal heeft een duidelijke opbouw. Je sluit af met een conclusie en bent in staat vragen te beantwoorden.
- Reflecteren en evalueren: Je kunt terugkijken op een opdracht en benoemen wat goed en fout is gegaan. Je gebruikt feedback om jezelf te verbeteren en kunt ook zelf feedback geven.
Bronnen:
Negen competenties – CS Gaasterland
Competentiegericht Doorstroom Instrument